گرافیک شهری

درباره گرافیک شهری چه میدانید؟

درباره گرافیک شهری چه میدانید؟ گرافیك یا به تعبیری، ارتباط تصویری، شاخه ای فراگیر از هنرهای تجسمی است كه بیش از سایر هنرها همچون طراحی صنعتی، جلوهای كاربردی دارد. اگرچه فرآیند شكل گیری گرافیك مانند دیگر گرایشهای تجسمی، خلاقیت، مفهومگرایی و ساختار اصولمند تجسمی را به همراه دارد اما این فرآیند، رهآورد دیگری را نیز لحاظ میكند كه آن مخاطب است. یعنی رهآوردی خلاق در ارائه مفاهیمی به مخاطبان، مبتنی بر ساختار تجسمی، همانگونه كه ذكر شد. عنصر مخاطب، رویكرد گرافیك یا ارتباط تصویری را از دیگر هنرهای تجسمی به هنرهای كاربردی هدایت میكند و این تمایز در بسیاری از موارد قابل مطالعه و توجه است. اگر در بحث شهرنشینی، نخستین دغدغه شهرسازی را ساخت مسكن و محل قرار و مكنت یافتن بدانیم، پس معماری چه نقشی را دنبال میكند؟ شاید گفته شود ساختن مسكنی مبتنی بر ساختار اصول مند فنی. اما در فرآیندی خلاق و مفهوم گرا.
از سوی دیگر در ره آوردی كلانتر، سؤال این است كه طراحان شهری برای كدامین هدف هویت آكادمیك را تشكیل میدهند و كدام ارزشها را محل استناد این هدف قرار میدهند؟ باز شاید گفته شود طراحی شهری براساس ساختار اصول مند فنی، علمی و هنری با نیازها و ضرورتهای انسانی، طبیعی و زیستمحیطی، علمالاجتماع و دیگر ضرورتها. با این حال فصل مشترك قابل توجه در تمامی تعاریف فوق برای مخاطب و تقاضا و ضروریت های مخاطب است.
اگرچه ساختارهای تعریف شده روندی جزء به كل و از درون به بیرون را در تاریخ بشری طی كرده است، اما امروزه این ساختار وجود دارد و مدنیت و فرهنگ، آن را برای بشر فراهم آورده است. اگر نیازهای طبیعی و غریزی بشر همراه با بخشی از ضرورت های روحی و روانی آن الزام تشكیل شهرنشینی و ساخت جامعه را رقم میزند، بخش دیگری از این نیازها و ضرورتها به همراه ساختار روحی و روانی، چگونه شهرنشینی و چگونه زندگی اجتماعی را رقم میزنند.
بخش اخیر همان بخشی است كه عمدتاً كشورهای جهان سوم یا در حال توسعه؛ آن را نه تنها نیاز و ضرورت نمیدانند، بلكه نوعی تفنن و فانتزی تلقی میكنند و آن چیزی جز هنر و خلاقیت نیست. ساختن مسكن در روند چگونه ساختن و كجا ساختن در انطباق با كدامین نیازهای بشری ساختن، خود معماری را محل خلاقیت و طراحی مفهومی قرار میدهد. این كه بشر از كدامین وسایل بهره ببرد و وسایل جزء تا كل و خصوصی تا عمومی زندگی خود را مبتنی بر كدامین نیازها قرار دهد، طراحی صنعتی را برای این خلاقیت و استفهام مفاهیم عمیقتر، تعریف میكند.
سؤال اساسیتری كه در این رهگذر به ذهن متبادر میشود، این است كه آیا بهرهمندی از رنگ و چگونگی آن تصاویر ـ همه آنچه كه در اطرافمان میبینیم ـ قابل ملاحظه نیستند؟ پس چرا به رنگ لباسمان، مبلمان و وسایل محیطمان، حتی بدون تمركز و دقت خاص نیمنگاهی داریم و اگر توجه نداریم، چرا؟
آیا میدانید اغتشاش و آلودگی بصری چیست؟ نگاهی به اطرافتان در منزل، محل كار و محیط شهر بیندازید. تناسب را در چه میبینید؟ عناصر و ساختارهای اطرافمان طی چه فرآیندی به زیبایی و تناسب بدل میشوند؟
در یك شهر آیا عنصری نادیدنی داریم كه از ارتباط بصری ما مورد غفلت قرار گرفته باشد؟
عدم توجه ظاهری، دلیل برنادیده شدن آنها توسط ضمیر ناخودآگاهمان نیست. زیرا دوربین چشمان با سرعتی بالا و با كیفیتی مرغوب تصاویر را در ناخودآگاه خود، ذخیره میسازد.
آیا از دیدن فیلمی مغشوش و صدپاره با صدایی نامفهوم لذت میبرید؟ این تأثیر مستقیم آن فیلم بر روان و ناخودآگاه شماست كه با دیدن آن، روان شما را دچار عصبیت و پریشانی میسازد. ناهماهنگی و اغتشاش در منظر شهری نیز چنین تاثیری بر شهروند می گذارد.
ارتباط بصری در نگاه شهری، خود، در جستوجوی آهنگی هارمونیك و جذاب از همنشینی فرآوردههای بصری است. گرافیك شهری این ساختار را در اصول و مبانی تعریف میكند، رنگ آمیزی را تدوین میكند و برایش موسیقی میگذارد تا تصویری خلاق مبتنی بر نیازها و ضرورتهای روحی و طبیعی بشر در روند مدنیت وی، با آهنگی موزون از تمام عناصر فراهم آورد. گرافیك شهری، خانه شهری شما را، در روندی سالم و زیبا، در ارتباطات بصری قرار میدهد. لذا باید پرسید طراحان شهری كه نیازها و ضرورت های مختلفی از زیست بشر در شهر مطالعه میكنند، این ارتباط سالم و زیبای بصری را چگونه تأمین كردهاند؟
فرم، رنگ، بافت، تجمع و تفرق، تعادل و دیگر عناصر و روابط بصری، كه حجم و سطح بصری فراوانی را شامل میشوند، چه نقشی در طراحی یك شهر دارند؟ آیا به تعادل، هارمونی، ریتم و تضاد فرم یا رنگ عناصر شهریمان، از ساختمانها و مبلمان شهری گرفته تا طراحی ساختار شهر، كوچه، خیابان، میادین، بزرگراهها، پیادهراهها و... توجه داریم!؟
گرافیك شهری كیفیت و كمیت این ارتباطات را تعریف میكند و در ساختار یك مدیریت شهری آن را قانون لازمالاجرا میسازد. گرافیك شهری یك مشت عناصر مشتت و آلوده كننده بصری شهر و روندی از طراحی و پوسترایز سفارشی و تهی از این امتیازات نیست. گرافیك شهری تمام توان بصری شهر در هماهنگسازی و زیباسازی محیط بصری است